Prima sedes episcoporum poloniae
Od początków chrześcijaństwa w Polsce, Poznań należy do najważniejszych ośrodków życia religijnego, a poznańska katedra - jak głosi napis nad głównym wejściem - jest Prima sedes episcoporum poloniae (pierwszą siedzibą biskupów Polski). Zgodnie ze średniowieczną tradycją, katedra była też miejscem pochówków królów i książąt z dynastii Piastów: Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela, Władysława Odonica, Przemysła I i Bolesława Pobożnego - w posadzce nawy głównej znajduje się napis przypominający, że tu złożono ich szczątki (w napisie pominięto króla Przemysła II, którego monumentalne epitafium, ufundowane z okazji siedemsetlecia jego koronacji, znajduje się w kaplicy św. Stanisława Biskupa).
Gotycką katedrę wzniesiono na przełomie XIII i XIV wieku, na miejscu chrześcijańskiego zespołu kultowego (który powstał tu w 966 roku) oraz późniejszych budowli: wczesnoromańskiej z X wieku i kolejnej, w stylu romańskim, powstałej na miejscu kościoła zniszczonego w czasie reakcji pogańskiej i najazdu Brzetysława w XI wieku. Pozostałości romańskich budowli zobaczyć można w podziemiach katedry. Są to fragmenty murów, część basenu chrzcielnego oraz resztki kamiennych grobowców - najprawdopodobniej Mieszka I i Bolesława Chrobrego, chociaż według nowszych interpretacji, grobowiec znajdujący się w środku nawy głównej nie był miejscem pochówku księcia Mieszka, lecz pierwszego w państwie Mieszka biskupa - Jordana. W XVII i XVIII stuleciu katedrze nadano formy barokowe, jednak w czasie odbudowy po zniszczeniach w czasie II wojny światowej przywrócono jej charakter gotycki.
Katedra jest kościołem trójnawowym z obejściem wokół prezbiterium i wieńcem kaplic przylegającym do naw bocznych i obejścia. Najbardziej znana jest kaplica zwana Złotą. Swój obecny wygląd, z niezwykle bogatym, wzorowanym na architekturze bizantyjskiej wystrojem, kaplica zawdzięcza przebudowie jej na mauzoleum Mieszka I i Bolesława Chrobrego. W XIX wieku w Polsce, która utraciła swą niepodległość, rozbudzone zostało zainteresowanie pamiątkami przeszłości. Z pomysłem uczczenia pomnikiem dwóch pierwszych polskich władców wystąpił ks. Teofil Wolicki - proboszcz katedralny, który zainicjował akcję publicznego zbierania składek na ten cel; budową kierował - nie szczędząc na ten cel własnych środków finansowych – hrabia Edward Raczyński. W kaplicy znajduje się neogotycki sarkofag, w którym złożono szczątki pierwszych władców. Dwie z figur zdobiących sarkofag (Chrystus i św. Piotr) pochodzą z dawnego, zniszczonego nagrobka Bolesława Chrobrego, którego fundację przypisuje się Kazimierzowi Wielkiemu. Pomnik obu władców odlany został z brązu wg projektu Christiana Raucha. Centralną postacią kopuły jest Chrystus Pantokrator (władca i sędzia Wszechświata) otoczony kręgiem polskich świętych i błogosławionych. Niżej znajdują się herby rodów rycerskich oraz ośmiu najstarszych polskich biskupstw, a obrazy przedstawiają najważniejsze momenty z życia władców: Bolesława Chrobrego i Ottona III u grobu św. Wojciecha oraz Mieczysława I kruszącego bałwany. Bizantyjski charakter kaplicy podkreśla mozaikowa posadzka, na której odczytać można imiona władców: Miecislaus dux oraz Boleslaus Rex. Zgodnie z opracowaną przez Edwarda Raczyńskiego koncepcją wystrój kaplicy nie tylko wysławia pierwszych Piastów, ale także ukazuje potęgę Polski w okresie ich panowania.
Późnogotycki ołtarz główny tworzy predella ze sceną z Ostatniej Wieczerzy i szafa z dwiema parami skrzydeł. W pełni otwarty ołtarz to rzeźbiarskie przedstawienie sceny Ukoronowania Najświętszej Maryi Panny w otoczeniu św. Barbary i Katarzyny oraz 12 Świętych Niewiast. Gdy skrzydła są częściowo zamknięte podziwiać można malowane sceny pasyjne, zaś przy całkowitym zamknięciu ołtarza sceny z życia świętych: Jana Chrzciciela, Jana Ewangelisty, Krzysztofa i Hieronima.
Wzdłuż naw bocznych, a także wokół obejścia prezbiterium, znajdują się kaplice, które w większości zachowały zachowały barokowe wyposażenie. Znajdujące się w katedrze późnogotyckie i renesansowe spiżowe płyty nagrobne, wykonane w sławnym warsztacie Vischerów w Norymberdze w XV wieku, świadczą o związkach miasta i katedry ze szczytowymi osiągnięciami sztuki europejskiej.
Warto też zwrócić uwagę na znajdujący się w Kaplicy Najświętszego Sakramentu dwukondygnacyjny renesansowy nagrobek Andrzeja i Barbary Górków - dzieło mediolańskiego rzeźbiarza Hieronima Canavesiego. Natomiast najznakomitszy polski rzeźbiarz okresu renesansu — Jan Michałowicz jest twórcą nagrobka biskupa Benedykta Izdbieńskiego. Artyści, co było wówczas rzadkością, w ciekawy sposób „podpisali” swoje dzieła - na nagrobku biskupa Izdbieńskiego: Johannnes Michalowicz Urzedoviensis fecit (Wykonał Jan Michałowicz z Urzędowa), a na gzymsie nagrobka Górków : Opus Hieronymi Canavexi qui manet Cracoviae in platea S. Floriani (Dzieło Hieronima Canavesiego, który zamieszkuje w Krakowie przy ul. św. Floriana). Przy zakrystii eksponowany jest zbiór kilkunastu barokowych portretów trumiennych. Tam też można zobaczyć kopię miecza św. Piotra, który według legendy, przekazanej przez Jana Długosza, został podarowany Mieszkowi I przez papieża (za pośrednictwem pierwszego biskupa na ziemiach polskich – Jordana).
Katedra, która jest najstarszą nekropolią władców polskich, była też miejscem wielu ważnych wydarzeń w naszych dziejach: tu Kazimierz Wielki zawarł związek małżeński z Adelajdą Heską połączony z jej koronacją, tu wyszła za mąż jego córka Elżbieta, a w 1807 roku odbył się – ślub Jana Henryka Dąbrowskiego z Barbarą Chłapowską. Odwiedzając katedrę w 1983 roku, Jan Paweł II powiedział:
Cieszę się, że mogę stanąć na tym miejscu, pośrodku najstarszej z ziem piastowskich, gdzie przed tysiącem z górą lat zaczęły się dzieje Narodu, Państwa i Kościoła.
ZOBACZ KOLEJNE OBIEKTY SZLAKU PIASTOWSKIEGO W POZNANIU:
Galeria zdjęć
Lokalizacja
Zobacz także
Kategoria:
Lokalizacja:
Ostrów Tumski 17
61-120 Poznań
Zadzwoń do Nas:
Fax:
+48 61 85 29 642
Strona www:
Napisz do Nas:
Dostępność obiektu:
w sezonie letnim (14.III - 15.XI):
PN - PT: 9:00-17:00
w sezonie zimowym (16.XI-13.III):
PN - PT: 9:00-16:00